KURATOR A UGODA

Zgodnie z przepisem art. 143 Kpc, jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Natomiast art. 144 § 1 Kpc stanowi, że Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane.

Ale czy, wobec konieczności obrony praw strony, kurator ustanowiony w postępowaniu sądowym, może zawrzeć ugodę?

Photo by Chris Liverani on Unsplash

Odpowiedź na powyższe pytanie znajdziemy w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2008 r. pod sygn. akt II CSK 261/07, który stwierdził, że niedopuszczalne jest zawarcie ugody przez kuratora procesowego, ustanowionego dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane.

Zwrócić uwagę należy, iż w judykaturze utrwalony jest pogląd, że ugoda sądowa ma charakter dwoisty, gdyż łączy elementy materialnoprawne i procesowe (por. uchwała pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 20.12.1969 r., III PZP 43/69, OSNCP 1970, nr 3, poz. 40, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.9.1991 r., III CZP 80/91, „Biuletyn SN” 1991, nr 9, s. 11, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17.7.1984 r., II CR 214/84, OSNCP 1985, nr 4, poz. 52, i z dnia 21.2.2000 r., I PKN 503/99, OSNAPUS 2001, nr 12, poz. 411 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14.6.2005 r., V CK 691/04, nie publ.). Zawarcie ugody w toku postępowania przed sądem jest czynnością procesową, która prowadzi do wyłączenia dalszego postępowania sądowego co do istoty sporu i umorzenia postępowania. Jednocześnie zawarte w treści ugody porozumienie co do istniejącego między stronami stosunku prawnego ma charakter zgodnego oświadczenia woli, a więc czynności prawnej zmierzającej do wywołania skutków w dziedzinie prawa materialnego. W tym zakresie zawarte przed sądem porozumienie jest ugodą w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego.

Sąd Najwyższy wskazał również, że brzmienie art. 143 kpc, który na podstawie art. 13 § 2 kpc ma zastosowanie także w postępowaniu nieprocesowym, może wskazywać, że kurator ustanowiony jest tylko w celu doręczenia odpisu pozwu lub innego pisma wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw strony nieznanej z miejsca pobytu. Jednakże, zgodnie z utrwaloną praktyką, przyjmuje się, że kurator ma obowiązek podejmowania wszelkich czynności procesowych niezbędnych dla zapewnienia obrony osoby, którą reprezentuje, także czynności dyspozytywnych. Kurator uprawniony jest więc do składania oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony, ale tylko oświadczeń mających charakter procesowy.

Ugoda, której istotą jest czynienie wzajemnych ustępstw także w zakresie prawa materialnego (art. 917 kc), przekracza zakres ochrony praw osoby reprezentowanej, zatem zawarcie ugody przez kuratora procesowego należy uznać za niedopuszczalne ze względu na sprzeczność z jego ustawowymi uprawnieniami wynikającymi z art. 143 kpc.