PROWADZENIE POJAZDU W STANIE NIETRZEŹWOŚCI

Nietrzeźwość kierowcy- prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego jest karalne. Wyraźnie stanowi o tym przepis art. 178a Kodeksu karnego.

Z niniejszego artykułu dowiesz się:

• jaka gara grozi za przedmiotowe przestępstwo?
• jakie są znamiona przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości?
• co oznacza prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości?
• gdzie przedmiotowe przestępstwo może zostać popełnione?
• jakie okoliczność bierze pod uwagę sąd przy ocenie społecznej szkodliwości czynu?
• co w tym przypadku oznacza działanie w warunkach recydywy?
• czy zakaz prowadzenia pojazdów jest obligatoryjny?
• czy możliwe jest popełnienie tego przestępstwa przy wyłączonym silniku?
• czy skazanie za przestępstwo z art. 178a kk skutkuje cofnięciem pozwolenia na posiadanie broni?

Photo by why kei on Unsplash

PRZEPIS ART. 178a KODEKSU KARNEGO

§1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

(§2 i §3 uchylono)

§4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

ZNAMIONA PRZESTĘPSTWA PROWADZENIA POJAZDU W STANIE NIETRZEŹWOŚCI

Sprawcą przestępstwa określonego w art. 178a § 1 KK może być tylko osoba, która bezpośrednio uczestniczy w prowadzeniu pojazdu, tj. będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego wsiada za kierownicę, uruchamia silnik i wprawia pojazd w ruch, poprzez kierowanie nim, nadawanie prędkości i hamowanie w sposób zgodny z konstrukcją pojazdu. Stan nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego nie jest cechą czynu zabronionego, charakteryzuje bowiem stan sprawcy. Wprawdzie prowadzenie pojazdu należy do znamion strony przedmiotowej, ponieważ określa zachowanie sprawcy, lecz pośrednio zawęża podmiot tych przestępstw do osoby, która występuje w roli prowadzącego pojazd. Nie jest możliwe popełnienie tych przestępstw przez osobę, która nie jest osobą prowadzącą pojazd. Wskazuje to, że podmiotem tych przestępstw może być osoba, która, po pierwsze, znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, a po drugie, prowadzi pojazd mechaniczny ( § 1) lub inny pojazd ( § 2). Obie te okoliczności występujące łącznie charakteryzują sprawcę. Sam fakt prowadzenia pojazdu w takim stanie pociąga za sobą odpowiedzialność z tego przepisu, chociażby pojazd był prowadzony prawidłowo i nie sprowadził konkretnego niebezpieczeństwa. Odpowiedzialność na podstawie tego przepisu ponoszona jest wówczas, gdy sprawca ma świadomość, że znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, jak i wtedy, gdy przewiduje, że w wyniku upływu czasu alkohol nie uległ jeszcze wydaleniu z organizmu i na to się godzi.

(II Ka 658/13 – wyrok SO Rzeszów z dnia 07-02-2014)

PROWADZENIE POJAZDU W STANIE NIETRZEŹWOŚCI

Pojazdem mechanicznym jest pojazd wprawiany w ruch przez umieszczony na nim silnik. Do kategorii tej zalicza się m.in. samochód osobowy lub ciężarowy. Przestępstwo to może być popełnione w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Przy czym chodzi o ruch, w którym obowiązują określone reguły postępowania. W przypadku ruchu lądowego miejscem popełnienia tego przestępstwa mogą być przede wszystkim drogi publiczne, jak również drogi wewnętrzne, strefy zamieszkania i inne miejsca dostępne dla ruchu pojazdów.

(II K 903/19 – wyrok SR Nysa z dnia 14-11-2019)

MIEJSCE POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA

Przestępstwo z art. 178a § 1 KK może popełnić osoba, która znajdując się w stanie nietrzeźwości prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym. Należy pamiętać, że „ruchem lądowym” jest nie tylko ruch na drogach publicznych, w strefach zamieszkania, lecz także ruch w miejscach dostępnych dla powszechnego użytku.

(IV KK 567/18 – postanowienie SN – Izba Karna z dnia 22-05-2019)

OCENA STOPNIA SPOŁECZNEJ SZKODLIWOŚCI CZYNU

W przestępstwie z art. 178a § 1 KK wiodącymi okolicznościami popełnienia czynu, które należy uwzględnić dokonując ustaleń stopnia społecznej szkodliwości są: klasyfikacja drogi, czas i okres prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości, pokonana odległość, rodzaj prowadzonego pojazdu, to czy sprawca jechał sam, czy też wiózł inne osoby, czy sprawca, poza naruszeniem zakazu kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości, naruszył inne przepisy ruchu drogowego, stopień nietrzeźwości, postać zamiaru i motywacja sprawcy.

(II Ka 222/19 – wyrok SO Sieradz z dnia 23-10-2019)

DZIAŁANIE W WARUNKACH RECYDYWY

Odpowiedzialności karnej z art. 178a § 4 KK podlega nie tylko sprawca, który w czasie popełnienia czynu, o którym mowa w § 1 wskazanego przepisu – a więc gdy prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego – był już uprzednio karany (prawomocnie skazany) za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 KK popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, ale także, gdy czynu określonego w § 1 dopuścił się w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo. W związku z użyciem przez ustawodawcę spójnika „albo”, dla wyczerpania znamion przestępstwa określonego w art. 178a § 4 KK, wystarczające jest spełnienie jednego z zachowań wyrażonych w tym przepisie.

(V KK 580/19 – wyrok SN – Izba Karna z dnia 09-01-2020)

UWZGLĘDNIENIE FAKTU ZATARCIA UPRZEDNIEGO SKAZANIA

Przeszkodą do przyjęcia wobec sprawcy, któremu zarzucono prowadzenie w stanie nietrzeźwości pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, surowszej odpowiedzialności z art. 178a § 4 KK jest fakt zatarcia z mocy prawa skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 1 KK lub wymienione w art. 178a § 4 KK, zaistniały w dacie wyrokowania co do popełnienia czynu określonego w art. 178a § 1 KK, również wtedy, gdy do popełnienia tego czynu doszło przed upływem okresu niezbędnego do zatarcia wcześniejszego skazania. Natomiast nie stanowi przeszkody do przyjęcia odpowiedzialności za przestępstwo z art. 178a § 4 KK zatarcie w dacie wyrokowania skazania za przestępstwo, którego częścią było orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, jeżeli będący przedmiotem osądu czyn określony w art. 178a § 1 KK został popełniony w okresie obowiązywania tego zakazu.

(V KK 364/18 – wyrok SN – Izba Karna z dnia 02-07-2019)

ZAKAZ PROWADZENIA POJAZDÓW

W razie skazania za przestępstwo z art. 178a § 1 KK sąd ma obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju. Nie może przy tym ulegać wątpliwości, że konieczne jest zachowanie związku między zakresem orzekanego zakazu a rodzajem pojazdu, jakim poruszał się sprawca. W zakres orzeczenia o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych, w pierwszej kolejności powinno wchodzić uprawnienie do prowadzenia pojazdu tego rodzaju, którym sprawca dopuścił się przestępstwa.

(IV KK 235/18 – wyrok SN – Izba Karna z dnia 13-06-2019)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PROWADZENIE POJAZDU POD WPŁYWEM MARIHUANY

Oskarżony zrealizował znamiona przypisanego mu przestępstwa z art. 178a § 1 KK, albowiem prowadził pojazd mechaniczny znajdując się pod wpływem środka odurzającego, tj. kanabinnoli, a jego sprawność psychomotoryczna zgodnie z opinią biegłego z zakresu toksykologii była ograniczona w stopniu, jaki powoduje alkohol w stężeniu powyżej 0,5 promila.

(II K 621/18 – wyrok SR Legionowo z dnia 20-11-2018)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA KIEROWANIE W STANIE NIETRZEŹWOŚCI POJAZDEM MECHANICZNYM PCHANYM PRZEZ INNE OSOBY

Prowadzeniem pojazdu mechanicznego w rozumieniu art. 178a § 1 KK jest także kierowanie pojazdem z wyłączonym silnikiem, wprowadzonym w ruch siłą ludzkich mięśni. Dla przyjęcia odpowiedzialności karnej za czyn z art. 178a § 1 KK istotne jest ustalenie stanu nietrzeźwości lub znajdowania się pod wpływem środka odurzającego, prowadzącego pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

(V KK 156/18 – postanowienie SN – Izba Karna z dnia 22-05-2018)

PARKOWANIE W STANIE NIETRZEŹWOŚCI A ORZECZENIE ZAKAZU PROWADZENIA POJAZDÓW

Jeżeli samo prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwości ograniczyło się do manewru wycofania pojazdu i wjechania na miejsce parkowania, a więc odbyło się na przestrzeni kilkunastu metrów, okoliczności powyższe nie mogą być obojętne dla wymiaru środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, którego orzeczenie w wypadku prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości jest obligatoryjne. Zakres, a także czas trwania tego środka karnego zależy od stopnia zagrożenia, jakie może stwarzać powrót sprawcy do ruchu, zaś oceniać to należy na podstawie okoliczności rozpatrywanego przypadku, sposobu prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz innych okoliczności, wskazujących na stosunek sprawcy do obowiązujących zasad bezpieczeństwa.

(VIII Ka 827/13 – wyrok SO Białystok z dnia 07-11-2013)

COFNIĘCIE POZWOLENIA NA POSIADANIE BRONI PALNEJ MYŚLIWSKIEJ

Sam fakt skazania za przestępstwo umyślne z art. 178a KK, stanowi wystarczającą podstawę do zastosowania przepisów art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 576 ze zm.), a w konsekwencji cofnięcia pozwolenia na posiadanie broni palnej myśliwskiej.

Nie ma znaczenia prawnego, że czyn, którego dopuścił się skarżący nie ma związku z bronią bądź ochroną życia lub zdrowia ludzkiego. Według ustawodawcy skazanie za każde przestępstwo umyślne sankcjonowane jest orzeczeniem o cofnięciu pozwolenia na broń.

(II OSK 781/16 – wyrok NSA (N) z dnia 19-01-2018)