PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ Z TYTUŁU CZYNÓW NIEDOZWOLONYCH

Przedawnienie roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych to kolejny artykuł z cyklu wpisów dotyczących dochodzenia roszczeń z tytułu szkody na osobie w wyniku błędu medycznego.

Z niniejszego artykułu dowiesz się więc:

• ile wynoszą terminy przedawnienia roszczeń w przypadku błędów medycznych?
• na czym polega ocena zarzutu przedawnienia?
• od kiedy należy liczyć początek biegu przedawnienia?
• jakie okoliczności są konieczne do stwierdzenia przedawnienia?
• czy zachowanie pokrzywdzonego ma wpływ na bieg terminu przedawnienia?
• jakie są zasady przedawnienia roszczenia w przypadku braku wyroku karnego?
• czy korzystanie z zarzutu przedawnienia stanowi o nadużyciu prawa?
• czy kolejne przejawy szkody mają wpływ na bieg terminu przedawnienia?

 

Zdjęcie: Tingey Injury Law Firm on Unsplash

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ O NAPRAWIENIE SZKODY

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

OCENA ZARZUTU PRZEDAWNIENIA

W ramach naprawienia szkody wywołanej czynem niedozwolonym (nie tak jak w sporach kontraktowych) sąd, oceniając zarzut przedawnienia, związany jest powołaną podstawą faktyczną żądania, a w sytuacji gdy bieg przedawnienia uległ przerwaniu na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 KC, nie jest związany wysokością wcześniej zgłoszonego żądania.

(I ACa 1128/18 – wyrok SA Katowice z dnia 10-10-2019)

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ O ZADOŚĆUCZYNIENIE

Zadośćuczynienie ma charakter całościowy i obejmuje nie tylko obecne i przyszłe cierpienia ale i te, które już zaistniały, nawet wiele lat temu. Tym samym przepis art. 316 § 1 KPC nie stanowi przeszkody do uwzględnienia powództwa o zadośćuczynienie. Jeśli więc naruszenie dóbr osobistych doprowadzi do powstania szkody niemajątkowej w postaci krzywdy, rozumianej jako ujemne następstwa w sferze przeżyć psychicznych człowieka, to szkoda ta nie ulegnie wraz z upływem czasu jakiemuś unicestwieniu, a roszczenie o zadośćuczynienie mające na celu jej zniwelowanie – wygaśnięciu.

(I ACa 1667/15 – wyrok SA Łódź z dnia 18-05-2016)

POCZĄTEK BIEGU PRZEDAWNIENIA

Dla ustalenia chwili dowiedzenia się przez poszkodowanego o szkodzie w rozumieniu art. 442¹ § 1 KC ważkie jest nie tyle samo dowiedzenie się o szkodzie (uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia), lecz uzyskanie miarodajnych informacji o istocie danego schorzenia i jego konsekwencjach. Datą rozpoczęcia biegu przedawnienia może być data uzyskania przez poszkodowanego tejże wiedzy na podstawie „miarodajnego i autorytatywnego orzeczenia kompetentnej placówki medycznej”.

(I ACa 834/13 – wyrok SA Katowice z dnia 08-01-2014)

Termin przedawnienia przy szkodach na osobie zależny jest od chwili uzyskania przez poszkodowanego wiedzy niezbędnej do realizacji tego roszczenia. O „dowiedzeniu się o szkodzie” można bowiem mówić wtedy, gdy poszkodowany „zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody”, inaczej rzecz ujmując, gdy ma „świadomość doznanej szkody”. W razie powstania szkód związanych z rozstrojem zdrowia momentem dowiedzenia się o szkodzie jest chwila, w której poszkodowany „z miarodajnych i kompetentnych” źródeł dowiedział się o istnieniu uszczerbku na zdrowiu i zdał sobie sprawę z jego następstw.

(I ACa 1065/17 – wyrok SA Kraków z dnia 27-02-2018)

POCZĄTEK BIEGU TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ WOBEC UBEZPIECZYCIELA

Początku biegu terminu przedawnienia wobec zakładu ubezpieczeń nie wyznacza chwila dowiedzenia się o zawarciu przez odpowiedzialnego za szkodę umowy ubezpieczenia. W myśl art. 819 § 3 KC roszczenie wobec ubezpieczyciela przedawnia się z upływem 3 lat, od chwili, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i jej sprawcy.

(I ACa 127/16 – wyrok SA Poznań z dnia 28-07-2016)

OKOLICZNOŚCI WYMAGAJĄCE USTALENIA PRZY STWIERDZENIU PRZEDAWNIENIA ROSZCZENIA O NAPRAWIENIE SZKODY

Celem prawidłowego zastosowania art. 442¹ § 1 Kodeksu cywilnego, a rozpoznania istoty sprawy, o ile roszczenie uznane zostaje za przedawnione, konieczne pozostaje w pierwszej kolejności ustalenie w czym poszkodowany upatruje szkody, jakiej doznał; dopiero jednoznaczne i nie budzące wątpliwości przesadzenie jakie okoliczności stanowiły o szkodzie, na którą wskazuje powód, pozwala na ocenę kiedy powód uzyskał wiedzę o tej szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

(V ACa 620/17 – wyrok SA Gdańsk z dnia 20-09-2018)

WPŁYW ZACHOWANIA POSZKODOWANEGO NA BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZENIA O NAPRAWIENIE SZKODY

Jeżeli chodzi o spełnienie warunków rozpoczęcia biegu przedawnienia z art. 442¹ § 1 KC, to poszkodowany powinien w swoich sprawach zachować się w sposób zapobiegliwy i dołożyć starań o uzyskanie informacji istotnych z punktu widzenia przesłanek odpowiedzialności za doznaną szkodę. Jeżeli więc po powstaniu pierwszych podejrzeń co do osoby sprawcy poszkodowany ma możliwość zdobycia dalszych informacji potwierdzających te podejrzenie, bieg trzyletniego terminu należy liczyć od chwili, w której przy zachowaniu należytej staranności, mógł był takie dalsze informacje zdobyć.

(I ACa 1550/17 – wyrok SA Łódź z dnia 02-10-2018)

PRZEDAWNIENIE ROSZCZENIA W PRZYPADKU BRAKU WYROKU KARNEGO

W przypadku braku wyroku karnego skazującego za popełnienie przestępstwa sąd w sprawie cywilnej dla celów postępowania cywilnego – ustalenia zasad przedawnienia roszczenia – może samodzielnie dokonać oceny czy szkoda jest wynikiem przestępstwa. Ocena ta musi być dokonana wedle zasad obowiązujących w postępowaniu karnym.

(I ACa 564/19 – wyrok SA Kraków z dnia 29-01-2020)

ZARZUT PRZEDAWNIENIA JAKO NADUŻYCIE PRAWA

W sytuacji gdy powód posiadał wszelkie możliwości, by swoje roszczenia zgłaszać w wymaganym przepisami prawa terminie względem określonych podmiotów, czego zaniechał, obierając inną drogę, z wszelkimi tego konsekwencjami, a po stronie pozwanego natomiast istnieje uprawnienie do uchylenia się od ewentualnej odpowiedzialności, z powołaniem na upływ czasu, za czym przemawia pewność obrotu i jego sytuacji prawnej, to nie można dopatrzyć się sprzeczności realizacji uprawnienia przez pozwanego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego.

(I ACa 118/16 – wyrok SA Katowice z dnia 23-09-2016)

KOLEJNE PRZEJAWY SZKODY A PRZEDAWNIENIE ROSZCZENIA

Szkoda spowodowana zmianą okoliczności polegających na występowania kolejnych jej przejawów (skutków) nie jest odrębną szkodą. Jest to bowiem ta sama szkoda, która powstała wcześniej, a kolejne jej przejawy nie mogą spowodować innego, odrębnego od poprzedniego początku biegu terminu przedawnienia. Zważyć należy, że szkoda wynikająca z czynu niedozwolonego stanowi pewną całość, jakkolwiek może ulegać w bliższej lub w dalszej przyszłości zmianie.

(I ACa 366/18 – wyrok SA Kraków z dnia 13-06-2019)