PRZEPADEK POJAZDU
Przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym został wprowadzony ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600; dalej: ZmKK22).
Został uregulowany przepisem art. 44b Kodeksu karnego i wszedł w życie w dniu 14 marca 2024 r.
W wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.
Z niniejszego artykułu dowiesz się:
- kiedy sąd orzeka przepadek pojazdu?
- czym jest przepadek równowartości pojazdu?
- w jaki sposób ustala się wartość pojazdu?
- czy można uniknąć przepadku pojazdu?
- czy możliwe jest tymczasowe zajęcie pojazdu?
Photo by Olav Tvedt on Unsplash.
KIEDY SĄD ORZEKA PRZEPADEK POJAZDU?
Obligatoryjny przepadek pojazdu dotyczy przestępstwa z art. 178a § 1 lub 4 Kodeksu karnego (prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego), chyba, że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego w 178a § 1 Kodeksu karnego była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia.
PRZEPADEK RÓWNOWARTOŚCI POJAZDU
Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu.
USTALENIE WARTOŚCI POJAZDU
Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.
Jeżeli ustalenie średniej wartości rynkowej pojazdu odpowiadającego pojazdowi, w sposób określony powyżej nie jest możliwe ze względu na szczególne cechy tego pojazdu, zasięga się opinii biegłego.
CZY MOŻNA UNIKNĄĆ PRZEPADKU POJAZDU?
Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Co więcej, przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.
TYMCZASOWE ZAJĘCIE
W razie popełnienia przestępstwa, w związku z którym można orzec przepadek, zabezpieczenie wykonania orzeczenia może nastąpić również niezależnie od tego, czy wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego – na mieniu, które podlegałoby przepadkowi pojazdu mechanicznego, o którym mowa w art. 44b Kodeksu karnego (art. 291 § 2 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego).
Co istotne, w przepisie art. 295 § 1a Kodeksu postępowania karnego przewidziano uprawnienie dla Policji do tymczasowego zajęcia pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w czasie popełnienia przestępstwa, za które orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego.
W uzasadnieniu do nowo wprowadzonego przepisu, wskazano, że przepadek pojazdu mechanicznego lub przepadek jego równowartości nie jest karą i nie musi być dostosowany do dochodów lub sytuacji majątkowej sprawcy. Celem tego środka reakcji prawnokarnej jest natomiast utrudnienie sprawcy popełnienia przestępstwa w przyszłości przez pozbawienie go pojazdu mechanicznego, a w przypadku przepadku równowartości przez pozbawienie go środków pieniężnych, które może przeznaczyć na zakup pojazdu.