PRZESŁUCHANIE ŚWIADKA Z UDZIAŁEM BIEGŁEGO PSYCHOLOGA

Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychologa jest jak najbardziej możliwe. Wyraźnie stanowi o tym przepis art. 192 § 2 Kodeksu postępowania karnego.

Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.

Przepisu tego nie stosuje się do osób, które odmówiły zeznań lub zostały od nich zwolnione na podstawie art. 182 § 1 i 2 lub art. 185 Kpk.

Dla celów dowodowych można również świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu.

Z niniejszego artykułu dowiesz się więc:

• jakie są przesłanki przesłuchania świadka z udziałem psychologa?
• jaki jest zakres opinii biegłego psychologa uczestniczącego w czynnościach przesłuchania świadka?
• czy zażywanie substancji psychoaktywnych, nadużywanie alkoholu jest podstawą do skorzystania z przepisu art. 192 § 2 kpk?
• jakie są uprawnienia biegłego podczas przesłuchiwania świadka na rozprawie?
• czy biegły może przeprowadzić badanie świadka?
• czy biegły ocenia wiarygodność zeznań świadków?

 

Photo by Sigmund on Unsplash

PRZESŁANKI PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA Z UDZIAŁEM PSYCHOLOGA

Stosowanie art. 192 § 2 KPK wymaga uprawdopodobnienia wątpliwości co do stanów wskazanych w tym przepisie, czyli powstania rozsądnych w świetle doświadczenia życiowego i wskazań wiedzy wątpliwości, czy stan psychiczny świadka lub stan jego rozwoju umysłowego albo ograniczone zdolności postrzegania bądź odtwarzania nie rzutują ujemnie na treść jego zeznań. Wątpliwości takich nie stwarzają sam fakt różnic w zeznaniach pokrzywdzonego świadka. Podstawą wniosku o przeprowadzenie czynności wskazanej w art. 192 § 2 KPK nie może być, uzasadnione nawet, przekonanie strony o niezgodności zeznań z rzeczywistością. Podstawą wniosku mogą być bowiem wyłącznie okoliczności uzasadniające podejrzenie istnienia wskazanego w tym przepisie stanu obniżającego zdolność relacjonowania faktów.

(II AKa 29/19 – wyrok SA Warszawa z dnia 09-07-2019)

Podstawą wniosku o przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychologa mogą być wyłącznie okoliczności uzasadniające podejrzenie istnienia wskazanego w tym przepisie stanu obniżającego zdolność relacjonowania przez świadka faktów. Przedmiotem czynności i opinii biegłego powołanego w tym trybie nie może być ocena wiarygodności jego zeznań, lecz potwierdzenie lub wykluczenie występowania takich cech stanu psychicznego lub mentalnego świadka, które mogą wpływać na treść zeznań.

(IV KK 158/18 – wyrok SN – Izba Karna z dnia 24-01-2019)

ZAKRES OPINII BIEGŁEGO PSYCHOLOGA UCZESTNICZĄCEGO W CZYNNOŚCIACH PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA

Opinia biegłego psychologa uczestniczącego na podstawie art. 192 § 2 KPK w czynności przesłuchania świadka siłą rzeczy odnosić się może przede wszystkim do tej konkretnej czynności, w jakiej biegły brał udział. Skoro biegły uczestniczy w konkretnym przesłuchaniu, to zapoznaje się nie tylko z treścią złożonych zeznań (ocena tejże należy skądinąd do organu procesowego a nie do biegłego), ale także z wszelkimi przejawami stanu psychicznego świadka i jego nastawienia do relacjonowanych treści (zachowania niewerbalne, mimika, tempo wypowiedzi, okazywane emocje itd.). Są to okoliczności jednorazowe, które wcale nie muszą się powtórzyć przy kolejnych przesłuchaniach, prowadzonych przecież w innym czasie a nierzadko w innej sytuacji życiowej osoby przesłuchiwanej. Formułowanie opinii o charakterze bardziej ogólnym, zawierających całościową ocenę danej osoby i jej funkcji psychicznych, może dotyczyć przede wszystkim osób chorych, niepełnosprawnych, czy też dotkniętych jakimiś ułomnościami w tej sferze. W takich sytuacjach trudności poznawcze wynikają z przyczyn niezależnych od świadka, bardziej zobiektywizowanych i powtarzalnych.

(II AKa 184/18 – wyrok SA Wrocław z dnia 09-08-2018)

ZAŻYWANIE PRZEZ ŚWIADKA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH A ZARZĄDZENIE PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA Z UDZIAŁEM BIEGŁEGO LEKARZA LUB BIEGŁEGO PSYCHOLOGA

Podstawy do zastosowania przepisu art. 192 § 2 KPK, tj. przesłuchania świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, nie może stanowić samo w sobie zażywanie przez świadków substancji psychoaktywnych. Podstawy do zastosowania tego przepisu nie może stanowić również odmienność zeznań składanych przez świadków na kolejnych etapach postępowania karnego. Depozycje te podlegają bowiem swobodnej ocenie sądu orzekającego.

(II AKa 355/17 – wyrok SA Gdańsk z dnia 13-12-2017)

UZALEŻNIENIE ŚWIADKA OD ALKOHOLU A KONIECZNOŚĆ PRZESŁUCHANIA Z UDZIAŁEM BIEGŁEGO PSYCHOLOGA

Sam fakt uzależnienia świadka od alkoholu czy środków odurzających nie musi automatycznie rodzić wątpliwości, o których mowa w dyspozycji przepisu art. 192 § 2 KPK.

(II AKa 437/16 – wyrok SA Warszawa z dnia 13-03-2017)

UCZESTNICTWO BIEGŁEGO PSYCHOLOGA W PRZESŁUCHANIU ŚWIADKA

Biegły psycholog uczestniczący w przesłuchaniu świadka (art. 192 § 2 KPK) nie tylko obserwuje przebieg przesłuchania, ale ma prawo zadawać pytania tyczące kwestii istotnych dla wykonania zadania biegłego, to jest wydania opinii co do stanu psychicznego świadka. Podstawą takiej opinii mogą być nie tylko zachowania świadka w trakcie badanych zdarzeń, obserwacje biegłego i treść odpowiedzi świadka na zadane mu pytania, ale – w trudniejszych przypadkach – nawet wyniki badań specjalistycznych; na te badania należy uzyskać zgodę świadka.

(II AKa 319/02 – wyrok SA Kraków z dnia 28-11-2002)

BADANIE ŚWIADKA PRZEZ BIEGŁEGO

Gdy wydanie opinii poprzedzają przeprowadzone przez biegłego badania, na co świadek musi wyrazić zgodę (art. 192 § 4 KPK), to wartość dowodowa takiej opinii jest nieporównywalnie większa niż opinii sporządzonej jedynie na podstawie udziału biegłego w przesłuchaniu.

(II AKa 97/16 – wyrok SA Łódź z dnia 14-06-2016)

PRZEKROCZENIE KOMPETENCJI I UPRAWNIEŃ PRZEZ BIEGŁEGO

Biegła oceniając wiarygodność zeznań świadków przekroczyła swoje kompetencje. Przedmiotem bowiem czynności i stanowiska zajętego przez biegłego biorącego udział w przesłuchaniu świadka na podstawie art. 192 § 2 KPK nie może być ocena wiarygodności zeznań, a jedynie potwierdzenie lub wykluczenie występowania takich cech stanu psychicznego świadka, które mogą wpływać na treść zeznań.

(II AKa 179/15 – wyrok SA Warszawa z dnia 29-07-2015)

Zadaniem biegłego psychologa, biorącego udział w przesłuchaniu, jest wydanie opinii co do stanu psychicznego świadka, jego rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania postrzeżeń, a nie ocena wiarygodności zeznań świadka. Ta ostatnia należy wyłącznie do sądu orzekającego, który dokonuje jej w całokształcie materiału dowodowego.

(II AKa 149/14 – wyrok SA Kraków z dnia 21-10-2014)