FAŁSZERSTWO FAKTUR
Fałszerstwo faktur to przestępstwo stypizowane w art. 270a Kodeksu karnego. O tym czynie przeczytasz poniżej.
Z niniejszego artykułu dowiesz się:
- jaka kara grozi za fałszerstwo faktur?
- kto może być sprawcą przedmiotowego przestępstwa?
- czym jest podrobienie faktury?
- czym jest przerobienie faktury?
- na czym polega użycie faktury jako autentycznej?
- ile wynosi mienie wielkiej wartości?
- co oznacza wypadek mniejszej wagi?
Zdjęcie: Scott Graham na Unsplash
ART. 270A KODEKSU KARNEGO
§1. Kto, w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury jako autentycznej używa, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
SPRAWCA
Sprawcą może być każdy. W praktyce najczęściej jest to osoba odpowiedzialna za prowadzenie księgowości w danym przedsiębiorstwie lub osoba upoważniona do wystawiania faktur.
PODROBIENIE FAKTURY
Podrobienie dokumentu należy rozumieć jako wykonanie imitacji dokumentu autentycznego, „sporządzenie dokumentu polegające na zachowaniu pozorów, że dokument pochodzi od innej osoby” (wyr. SN z 27.11.2000 r., III KKN 233/98, Prok. i Pr. – wkł. 2001, Nr 5, poz. 4; podobie wyr. SN z 24.10.2013 r., III KK 373/13, Legalis; wyr. SA w Szczecinie z 10.5.2018 r., II AKa 18/18, Legalis); innymi słowy, sprawca „nadaje dokumentowi pozory, że wynikająca z niego treść pochodzi od danego wystawcy – co nie jest prawdą” (wyr. SN z 9.1.2013 r., V KK 97/12, Prok. i Pr. – wkł. 2013, Nr 4, poz. 5). Jako podrobienie dokumentu kwalifikowane jest również nakreślenie na dokumencie cudzego podpisu (wyr. SN z 11.3.2004 r., III KK 336/03, Legalis; podobnie wyr. SN z 28.2.2017 r., IV KK 330/16, Legalis; wyr. SA w Szczecinie z 10.5.2018 r., II AKa 18/18, Legalis). Podrobienie podpisu nie jest jednak koniecznym warunkiem uznania dokumentu za podrobiony (wyr. SA w Białymstoku z 17.7.2012 r., II AKa 128/12, Legalis; wyr. SA w Szczecinie z 10.5.2018 r., II AKa 18/18, Lgalis). „Podrobienie dokumentu polegać może także na sporządzeniu zapisu oświadczenia woli innej osoby, nawet jeżeli nie został podrobiony podpis tej osoby, byleby tylko treść zapisu lub nadane mu cechy pozorowały, iż istotnie został on przez nią sporządzony” (wyr. SA w Lublinie z 28.10.2010 r., II AKa 242/10, KZS 2011, Nr 3, poz. 58).
(Art. 270 KK red. Grześkowiak 2021, wyd. 7/Gałązka)
PRZEROBIENIE FAKTURY
Przerobienie dokumentu polega na dokonaniu zmian w dokumencie autentycznym przez osobę nieuprawnioną, w tym również dopisaniu dodatkowej treści (wyr. SN z 27.11.2000 r., III KKN 233/98, Prok. i Pr. – wkł. 2001, Nr 5, poz. 4; wyr. SN z 9.1.2013 r., V KK 97/12, Prok. i Pr. – wkł. 2013, Nr 4, poz. 5). Czynność ta nie wymaga trwałości ani nieusuwalności zmian wprowadzonych w dokumencie (post. SN z 19.3.2003 r., III KKN 207/01, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 580). Z uwagi na to, że art. 270 § 1 KK chroni autentyczność dokumentu, a nie jego zgodność z prawdą, „nie jest przerobieniem dokumentu nadanie mu innej treści przez osoby, od których ten dokument pochodzi” (wyr. SN z 5.10.2005 r., II KK 126/05, Prok. i Pr. – wkł. 2006, Nr 3, poz. 8; podobnie wyr. SN z 19.1.2011 r., IV KK 373/10, Legalis; wyr. SN z 5.4.2016 r., IV KK 405/15, Prok. i Pr. – wkł. 2016, Nr 6, poz. 3).
(Art. 270 KK red. Grześkowiak 2021, wyd. 7/Gałązka)
UŻYCIE FAKTURY JAKO AUTENTYCZNEJ
Użycie przerobionego albo podrobionego dokumentu jako autentycznego nie jest równoznaczne z każdym przypadkiem fizycznego posługiwania się takim dokumentem. Przez pojęcie użycia dokumentu należy rozumieć wykorzystanie go w obrocie prawnym, w funkcji właściwej dla dokumentu autentycznego (W. Wróbel, T. Sroka, w: Zoll, Wróbel (red.), Kodeks karny, t. 2, cz. II, 2017, s. 702–703; R. Zawłocki, w: Wąsek, Zawłocki (red.), Kodeks karny, t. 2, 2010, s. 772; M. Żelichowski, w: Królikowski, Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, 2017, s. 518–519). Czyn ten polega na posłużeniu się w obrocie prawnym falsyfikatem albo przerobioną treścią dokumentu zgodnie z celem, do którego miał służyć dokument autentyczny. Świadomość osoby, wobec której używany jest dokument, co do jego sfałszowania nie ma znaczenia dla realizacji tej czynności sprawczej (wyr. SA w Szczecinie z 16.1.2014 r., II AKa 213/13, Prok. i Pr. – wkł. 2014, Nr 11–12, poz. 23).
(Art. 270 KK red. Grześkowiak 2021, wyd. 7/Gałązka)
Powyższe wskazania co do dokumentu, należy bezpośrednio odnieść do faktury. Podkreślić jednak należy, że podrobienie lub przerobienie w przypadku faktury musi dotyczyć okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym.
MIENIE WIELKIEJ WARTOŚCI
Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 1 000 000 złotych.
Tak więc, okolicznością kwalifikowaną (§2) jest faktura albo kilka faktur, na której albo których uwidoczniona została kwota należności ogółem o wartości lub łącznej wartości powyżej 5 000 000 zł.
WYPADEK MNIEJSZEJ WAGI
Przewidziany w art. 270a § 3 kk wypadek mniejszej wagi fałszu materialnego faktury ma zastosowanie zarówno do podstawowego (270a § 1 kk), jak i kwalifikowanego (270a § 2 kk) typu tego przestępstwa. Charakteryzuje się – właściwą dla tej konstrukcji prawnej – niską społeczną szkodliwością czynu ocenianą na podstawie art. 115 § 2 kk. Okolicznością uzasadniającą jego zastosowanie może być niska wartość należności widniejącej na fakturze, jak również niewielki stopień lub zakres niebezpieczeństwa dla interesów fiskalnych.
(Art. 270 KK red. Grześkowiak 2021, wyd. 7/Gałązka)