ODPOWIEDZIALNOŚĆ SZPITALA ZA ZAKAŻENIE PACJENTA

Niniejszy artykuł noszący tytuł „Odpowiedzialność szpitala za zakażenie pacjenta” otwiera cykl wpisów dotyczących dochodzenia roszczeń z tytułu szkody na osobie w wyniku błędu medycznego.

Dowiesz się z niego:

• na jakiej zasadzie szpital ponosi odpowiedzialność za zakażenia szpitalne?
• jaki jest charakter odpowiedzialności szpitala za zakażenia szpitalne?
• jakie są źródła odpowiedzialności personelu medycznego za skutki zakażenia?
• jak kształtują się warunki przypisania odpowiedzialności szpitalowi za zakażenie?
• w jaki sposób udowodnić zakażenia szpitalne?

Photo by Jr Korpa on Unsplash

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ ZA ZAKAŻENIA SZPITALNE

Odpowiedzialność za zakażenia szpitalne opiera się na zasadzie winy. Wina z kolei łączy w sobie element obiektywny, t.j. niezgodność działania sprawcy z określonymi regułami postępowania, czyli każde zachowanie niewłaściwe, a więc niezgodne bądź z przepisami prawa lub też w stosunku do lekarzy i personelu medycznego – naruszenie obowiązujących reguł, wynikających z zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii zawodowej lub też zachowania się sprzecznego z powszechnie obowiązującymi zasadami współżycia, jak i element subiektywny, wyrażający się w niewłaściwym nastawieniu psychicznym sprawcy szkody (w postaci umyślności lub nieumyślności) i może wyrażać się w niewiedzy lekarzy i innych pracowników medycznych, nieostrożności w ich postępowaniu, nieuwadze bądź też niedbalstwie, polegającym na niedołożeniu pewnej miary staranności. Zachowanie lekarzy i innych pracowników medycznych musi być obiektywnie bezprawne i subiektywnie zawinione. Obowiązkiem całego personelu medycznego zakładu leczniczego jest dołożenie należytej staranności w leczeniu każdego pacjenta.

(V ACa 877/15 – wyrok SA Gdańsk z dnia 31-05-2016)

CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAKŁADÓW LECZNICZYCH ZA ZAKAŻENIA PACJENTÓW

Odpowiedzialność zakładów leczniczych za zakażenia pacjentów oparta jest na konstrukcji tzw. winy anonimowej lub organizacyjnej, co wynika ze specyfiki działania jednostek organizacyjnych, z którym to działaniem wiąże się szkoda. Konstrukcja ta pozwala zerwać personalną więź między działaniem lub zaniechaniem prowadzącym do powstania szkody a zarzutem niewłaściwego zachowania się, poprzestając na ustaleniu, że niewątpliwie zawinił organ lub któryś z pracowników osoby prawnej. Tym samym wina zostaje odniesiona do dostrzeżonych wadliwości w działaniu zespołu ludzi lub funkcjonowaniu określonej struktury organizacyjnej. Przypisanie takiej winy wymaga zatem określenia standardu poprawnego działania takiej struktury, który będzie miernikiem staranności, jakiej należy wymagać stosownie do art. 355 KC i porównaniu z tym standardem działań, które w rzeczywistości miały miejsce.

(I ACa 902/17 – wyrok SA Łódź z dnia 28-02-2018)

Tak więc, w sytuacji, gdy chodzi o odpowiedzialność szpitala, a zakażenie może być wynikiem zaniedbań różnych osób, wykonujących różnorodne czynności, których suma może prowadzić do wyeliminowania, czy też znaczącego zmniejszenia prawdopodobieństwa zakażenia lub prawdopodobieństwo takie zwiększać, nie jest konieczne ustalenie konkretnej osoby i konkretnej nieprawidłowej czynności stanowiącej źródło powstania szkody. Wystarczającym jest, że zaniedbania takie niewątpliwie występowały.

(I ACa 1520/16 – wyrok SA Kraków z dnia 10-03-2017)

ŹRÓDŁA ODPOWIEDZIALNOŚCI PERSONELU MEDYCZNEGO ZA SKUTKI ZAKAŻENIA

Nie ma większego znaczenia czy zakażenie powoda nastąpiło bakteriami tzw. „szczepu szpitalnego”, czy też bakteriami bytującymi w przewodzie pokarmowym każdego człowieka, lecz istotne dla przesądzenia o ewentualnej odpowiedzialności personelu medycznego za fakt zakażenia jest ustalenie, czy zostały w ubezpieczonej u pozwanego placówce zastosowane właściwe formy zabezpieczenia przed zakażeniem w sytuacji wykonywania zabiegu operacyjnego, stwarzającego w naturalny sposób duże ryzyko zakażenia.

(I ACa 576/13 – wyrok SA Katowice z dnia 19-02-2014)

WARUNKI PRZYPISANIA ODPOWIEDZIALNOŚCI SZPITALOWI ZA ZAKAŻENIE

Nie można zakładać, iż zakażenie pacjenta w szpitalu w toku leczenia w każdym przypadku oznacza zaniedbanie w zakresie bezpieczeństwa sanitarnego. Nie można zatem zasadnie wywodzić, że w takiej sytuacji szpital naruszył ogólny obowiązek zapewnienia pacjentowi maksimum bezpieczeństwa sanitarnego i tym samym istnieją podstawy do przypisania pozwanemu odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 430 KC w związku z wystąpieniem winy członków personelu medycznego w postaci niedbalstwa (art. 355 § 2 KC). Niezbędne byłoby bowiem wykazanie skonkretyzowanych uchybień personelu operacyjnego i pomocniczego.

(I CSK 1031/14 – wyrok SN – Izba Cywilna z dnia 14-01-2016)

Okoliczność zwiększonej podatności powoda na zakażenie będącej wynikiem zaburzeń krążenia krwi oraz neuropatią nie zwalnia szpitala od odpowiedzialności za zakażenie w trakcie hospitalizacji. Sytuacja taka powinna uczulić personel medyczny oraz służby epidemiologiczne pozwanego szpitala. Szczególne obciążenie możliwością zakażenia występujące u powoda nie oznacza bowiem, że szpital zwolniony jest z przestrzegania wysokich standardów, które powinny wykluczać zakażenie szpitalne u każdego pacjenta, także takiego, u którego występuje zwiększone ryzyko zakażenia.

(I ACa 1138/13 – wyrok SA Łódź z dnia 05-02-2014)

DZIAŁANIE ZAWINIONE

Trudno uznać za normalną konsekwencję nieudanego i bezprawnego zabiegu operacyjnego, czy też zabiegu korygującego powikłania po tym pierwszym, zakażenie bakteriami gronkowca. Zaakceptowanie takiego rozumowania oznaczałoby akceptację tezy, iż normalnym zjawiskiem są zakażenia ran pooperacyjnych. Takie zjawiska w naszych warunkach cywilizacyjnych nie są typowe, zwykłe, normalne. Oczywiście mogą wystąpić, ale zawsze będą związane z niezachowaniem przez personel medyczny podstawowych zasad aseptyki i higieny otoczenia szpitalnego. Takie zachowania mają charakter zawiniony.

(I ACa 292/12 – wyrok SA Szczecin z dnia 27-09-2012)

ZAKAŻENIA SZPITALNE A DOMNIEMANIA

Szpital ma obowiązek zapewnienia pacjentom bezpieczeństwa także sanitarnego. Normy reżimu deliktowego mają chronić poszkodowanego i rolą sądu jest taka interpretacja przepisów, aby ta ochrona była najpełniejsza. W przypadku zakażeń szpitalnych niedbalstwo szpitala można przyjąć w drodze domniemania faktycznego.

(I ACa 727/12 – wyrok SA Lublin z dnia 19-06-2013)